Mapa - Lubeka (Lübeck, Hansestadt)

Lubeka (poł. Ljubice; dolnoniem. Lübeck, Lübeek) – miasto na prawach powiatu (niem. kreisfreie Stadt) w północnych Niemczech, w kraju związkowym Szlezwik-Holsztyn.

Leży nad Zatoką Lubecką, przy ujściu do niej rzeki Trave. Jest jednym z większych portów morskich w Niemczech, a dawniej była głównym miastem Ligi Hanzeatyckiej. Jedna z dzielnic Lubeki – Travemünde – jest popularnym ośrodkiem wypoczynkowym i portem nad wybrzeżem Bałtyku.

Teren w okolicach Lubeki został najpóźniej w VIII wieku zaludniony przez Słowian, którzy osiedlili się na brzegach Trave kilka kilometrów od dzisiejszego centrum miasta. Zostali oni podbici w 1158 przez Henryka Lwa, który wkrótce w tym miejscu założył miasto. W XIV wieku Lubeka stała się „Królową Hanzy”, będąc zdecydowanie największym i najsilniejszym członkiem tej średniowiecznej organizacji handlowej. W 1533 roku popadła w konflikt zbrojny z Danią, co doprowadziło do utraty jej potęgi. Świadectwem dawnej świetności „Miasta Siedmiu Wież” jest zachowany zespół zabytkowy Starego Miasta z licznymi zabytkami architektury z XIII–XVI w. z dziełami gotyku ceglanego (m.in. kościołem Mariackim) na czele. W 1987 roku hanzeatyckie Stare Miasto w Lubece zostało wpisane na listę światowego dziedzictwa UNESCO.

Miasto słynie z produkcji marcepanu (m.in. firma Niederreger).

Nazwa Lubeka wywodzi od nazwy osady założonej w tym miejscu przez Słowian połabskich Liubice – podaje ją w XI wieku w swojej kronice niemiecki historyk Adam z Bremy. W XII wieku nazwa miejscowości wymieniana jest jako Lubecam, a niemiecki kronikarz Helmold wymienia po łacinie w Kronice Słowian dwie nazwy tej miejscowości civitatem Lubeke oraz civitatis Lubike. W XIII wieku pojawiły się nazwy Lyubeka (1213), Liubec (1263), Lubeke (1281), następnie Lübecke (1354), Lühbeck (1612).

Według językoznawców nazwa miejscowości bezpośrednio pochodzi od słowiańskiego słowa „ljub” (pol. „lubić”). Jan Długosz w swojej kronice podaje również inną słowiańską nazwą miasta Lubeka – Bukowiec.